DO KOGO JEST PODOBNE? CZYLI KILKA SŁÓW O DZIEDZICZENIU

Każda mama i każdy tata zapewne nie raz usłyszeli to najczęściej zadawane pytanie, gdy rodzi się dziecko - "Do kogo jest podobne?". Niektórzy znoszą to ze śmiechem, innych w którymś momencie zaczyna to irytować, bo przecież wiadomo, że do obojga rodziców. Babcia patrzy na wnuka i mówi - "Skóra zdjęta z ojca!", a tata malucha szeroko się uśmiecha. Za chwilę do dziecka podchodzi koleżanka świeżo upieczonej mamusi i woła - "Ależ on do ciebie podobny! Te same oczy i usta!". I komu tu wierzyć..?

Jak to jest z tym dziedziczeniem?

Komórki ludzkie zawierają 46 chromosomów (22 pary chromosomów ogólnych, tzw. autosomów i 1 para chromosomów płciowych). Chromosomy płciowe u kobiet składają się z dwóch XX, u mężczyzn to XY. Komórka jajowa i plemnik zawierają po 23 chromosomy, dzięki czemu, po zapłodnieniu nowo powstała komórka posiada 46 chromosomów i jest zdolna do życia. Niekiedy na drodze łączenia komórki jajkowej i plemnika dochodzi do różnych mutacji, co wiąże się z poronieniem. Niektóre mutacje ujawniają się w czasie ciąży lub już po porodzie (przykładowo w I USG podczas badania przezierności karku stwierdza się z pewnym prawdopodobieństwem, czy doszło do mutacji genu 21 odpowiadającego za występowanie Zespołu Downa, lub do innych mutacji genów).

Płeć determinowana jest przez chromosomy plemnika - więc to, czy urodzi się chłopiec, czy dziewczynka, zależy od mężczyzny. Komórka jajowa zawsze zawiera w sobie X, plemniki zawierają albo X albo Y. Kiedy zatem komórka jajowa połączy się z plemnikiem niosącym ze sobą chromosom X, urodzi się dziewczynka (będą w rezultacie dwa XX), jeśli natomiast połączy się z plemnikiem z chromosomem Y - urodzi się chłopiec (XY). Tak wymyśliła to natura. [Ciekawostka: U motyli, ptaków i żab jest odwrotnie - to samice mają dwa różne chromosomy:)].

Zdarzają się przypadki, że rodzi się chłopiec z chromosomami XX (!), albo dziewczynka z chromosomami XY. Jak to się stało? Przykładowo: podczas łączenia chromosomów w pary powstała para XY. Teoretycznie powinien urodzić się chłopiec, ale po drodze okazało się, że chromosom Y nie posiada genu odpowiedzialnego za tworzenie się atrybutów męskości (w czasie ciąży zatem nie wytworzy się moszna, ani penis, ani nie dojdzie do produkcji plemników). Są też kobiety, które posiadają zewnętrzne narządy płciowe, ale wewnętrznych narządów rozrodczych nie mają (brak jajników, macicy). Takie kobiety są bezpłodne. To, naturalnie, są wyjątki.

www.dna.info.pl

Jeśli chodzi o dziedziczenie cech takich jak kolor oczu czy włosów, wzrost, uśmiech, to zupełna loteria. Wszystko zależy od tego, jakie informacje genetyczne posiada dany plemnik i dana komórka jajowa. Niektóre cechy są dominujące, inne recesywne (niedominujące). Jeśli dwa geny odpowiadające za kolor oczu spotkają się i jeden z nich będzie dominujący, to dziecko będzie miało właśnie taki kolor. Wiadomo, że kolor oczu brązowy jest najczęściej kolorem dominującym nad niebieskim, ale zdarzają się wyjątki. Podobnie ciemna karnacja, ciemny kolor włosów są dominujące nad jasnym kolorem skóry i blond włosami. 

Podobno inteligencję dziedziczy się po matce. ;) Inne zdolności (matematyczne, muzyczne, artystyczne) dziedziczy się po rodzicach, w przeciwieństwie do cech wyglądu i charakteru, które dziecko może odziedziczyć nawet po pradziadkach. Czasem zdarzają się niegroźne mutacje sprawiające, że dana osoba jest wyjątkowa i że tą konkretną cechę nie odziedziczyła po nikim. 

Jakie geny Wasze dziecko odziedziczyło po Was? A jakie po Waszych rodzicach, lub dziadkach, czy nawet po pradziadkach? Najprawdopodobniej okaże się to około 1 roku życia, bo wcześniej dziecko wciąż się zmienia i ujawnia podobieństwo na zmianę do obojga rodziców. Cechy zachowania natomiast będziecie mogli przyporządkować dopiero za jakiś czas.